Je kunt alles worden wat je wilt. Als kind vond ik dat waar, als volwassen een vreselijk cliché. Eerst geloof je dat, dan ontdek je dat je het talent er niet voor hebt, dan hoop je dat het waar is en ondertussen ga je maar doen wat de verwachtingen van anderen zijn. Terwijl het van buiten lijkt alsof anderen wel dat cliché kunnen verwerkelijken.
Maar jij niet. En dan blijkt ook nog dat je een middelmatig leven leidt. Tot overmaat van ramp! Het is geen ramp als je er bewust voor gekozen hebt.
Tijdens de meditatielessen voor beginners laat ik altijd een cijferlijst invullen. De cursisten geven een waardering op een schaal van 0-10 aan verschillende aspecten van hun leven.
Nul is het laagste, de 10 het hoogste cijfer. Vaak wordt een 6 of 6,5 of 7 gegeven. Middelmatig.
De enen, de tweeën, de drieën zijn goed af: door te werken kunnen zij zich nog verbeteren. De 8,9,10 zijn al goed geland.
De tussenliggende cijfers hebben het het moeilijkst. De mensen die zichzelf een 5,6 of 7 geven.
Dat is het kan vriezen en kan dooien. Het is vlees noch vis. Het gaat lukken of niet.
Deze mensen weten meestal niet wat ze met hun leven aanmoeten.
En dan komt weer die oude spreuk: je kunt alles worden wat je wilt. En het is nog waar ook. Dat gaan we zien!
Omdat we als mensen kiezen voor zekerheid, zetten we opzij wat we echt willen en kunnen. In de naam van zekerheid, stabiliteit en veiligheid doen we anders dan we zijn. Maar even zo vaak onderkennen we dat knagende gevoel: is dit het nu?
Het zijn volgens ons altijd de anderen die succesvol kunnen zijn. Zij hebben talent, geluk, de juiste omstandigheden (juiste opleiding, ouders, achtergrond, netwerk). Zij bewandelen de juiste weg. Moeiteloos. Zonder angsten. Lijkt het voor jou.
En jij niet. Want we zijn nog druk bezig om ons eigen pad te vinden. Of we hebben het vinden al opgegeven. We zitten vast, voelen ons alleen gelaten en eenzaam. We zijn bang voor het onbekende, om af te wijken van de standaardroute. Want we hebben verantwoordelijkheden en kunnen daarom geen andere keuzes maken.
Zitten we vast of zetten we onszelf vast?
De standaardroute wordt gekenmerkt door het pad dat al platgetreden is. Dat is het pad waarop iedereen ons voor ging. Maar in tegenstelling tot wat we denken: hier geldt niet one-size-fits-all.
Ja, we kunnen best proberen om te doen zoals de anderen voor ons op het pad – maar het wil niet zeggen dat we gelukkig worden met dezelfde aanpak.
Want de maatschappij en de maatschappelijke systemen hebben maar 1 formule voor succes: laat los dat je verschilt van anderen – alleen die ene (onze) aanpak is de juiste en geeft succes.
Lopende band werk was niets voor mij. Ik ga altijd nadenken hoe ik het makkelijker kan maken. Ik wilde daarom een hoge opleiding. Dat was het toegangskaartje tot een bepaald soort banen (managementfuncties – dan had ik het voor het zeggen). En daarmee stond ik eigenlijk aan een onzichtbare lopende band. E-mails verwerken tot diep in de nacht, investeringsmemo’s schrijven en verdedigen, papier van de ene uithoek van de organisatie naar de andere brengen. Hoe hoger je komt in een organisatie, hoe minder vrijheid je hebt – hoe meer je je aan de lijn van de organisatie moet houden.
Gewoon lopende band werk dus. En dat begon te knagen. Ik wilde niet aan de lopende band staan, ik wilde een loopbaan. Het verschil is niet alleen een paar letters. Het is een wereld van verschil. Want je neemt afscheid van een wereld die hun verwachtingen op je los laat. Van onderwijs, sociale druk van ouders / leraren, welgemeende adviezen (vaak gebaseerd op veiligheid) en jezelf programmeren met acceptabele reacties. Daar neem je afscheid van en je weet niet wat ervoor in de plaats komt.
Ik wilde niet aan de lopende band, ik wilde geen loopbaan maar uiteindelijk wilde ik een looppad. Mijn pad – dat ik koos om te gaan. Zonder de goedbedoelde adviezen van anderen. Want als velen het doen, dan is het toch veilig?
Als velen bijven dansen op de Titanic, dan kan de boot toch niet aan het zinken zijn?
De grote aantallen van veel mensen lijken aan te geven dat het veilig is en leidt tot een succesvol of geïnspireerd leven. Maar de weg die zovelen gaan, is niet voor jou als individu geschreven.
Aansprekende mensen die succesvol zijn, die inspireren, die leiderschap laten zien, hebben allemaal zelf manieren gevonden om de voorgeschreven (=opgedrongen) routekaarten aan te passen. Aan te passen aan hun individuele interesses, ervaringen, talenten en ambities.
Als je de voorgeschreven route los laat, dan is het daar in ieder geval al minder druk. Het kan even slikken zijn, want ja, ben ik gek of zijn de anderen dat?
Op die drukkere weg lijkt het wel comfortabeler. Er zijn wegrestaurants, andere mensen, je kan gewoon op een toilet zitten en er zijn rustplaatsen. Er is zelfs hulp bij pech. Maar ook die hulp werkt alleen als je doet wat de anderen zeggen.
Op het zelf door jou gekozen pad is het stiller, er zijn misschien weinig faciliteiten. Het voordeel is wel dat je op dit pad zelf kan bepalen wat de wegrestaurants serveren, dat de toiletten veel schoner zijn en voorzien van natte billendoekjes, en dat je zo lang kan rusten als je zelf wilt.
De meeste mensen die succesvol zijn, deden niet wat iedereen deed. Ze liepen een afwijkende route. Van Edison tot Steve Jobs en van Wubbo Ockels tot Wim Hof (Iceman) – ze deden het anders dan anderen. En meestal deden ze het daardoor beter.
En je weet het wanneer je aan de lopende band staat – en wanneer je vast geketend staat. Geketend door je hypotheek, je bonusplan, het willen voldoen aan verwachtingen van anderen en jezelf. Deze ketenen voelen nog zwaarder aan als je tegelijkertijd dat knagende onderbuikgevoel hebt dat het allemaal beter zou kunnen zijn dan het nu is.
Maar ook als je zegt dat je toch die lease auto hebt en dat huis. Dat is toch goed? Ja, maar niet als je volgende gedachte is dat je pas echt gaat leven na je pensioen.
En dat knagende gevoel mag je verwelkomen: het is namelijk het eerste signaal dat je anders wilt. En als je anders wilt, dan moet je anders doen.
Het eerste wat je nu moet gaan doen is vragen stellen en beantwoorden. Niet steeds de vraag stellen op welk pad je wandelt of waarom je dat pad bewandeld, maar ook wie je werkelijk bent en wat je werkelijk wilt van het leven.
En die vragen kun je alleen beantwoorden als je lekker egoïstisch bent, zonder dat je je laat tegenhouden door de anderen. Alleen op die manier ben je in staat om je eigen authentieke zelf te ontdekken en te laten zien aan de wereld.
Vraag je zelf af of de doelen die je jezelf gesteld hebt, ook daadwerkelijk er toe doen. Wees eerlijk over jezelf en naar jezelf. Wie wil je zijn en niet wie wordt je verwacht te zijn (door ouders, vrienden en van jezelf volgens je eigen programmering).
De antwoorden op deze vragen bouwen het begrip over jezelf op waarin jij daadwerkelijk van binnen anders bent als de rest. Welke unieke bijdrage door waardecreatie jij kan doen voor de wereld. De antwoorden zijn nog niet zo belangrijk, het is belangrijk dat je de juiste vragen stelt zodat je ruimte in jezelf begint te maken om de antwoorden die in jezelf liggen begraven nu eindelijk eens te horen.
Misschien stel je de juiste vragen wel, maar krijg je steeds hetzelfde antwoord terug: ik weet het niet. Dat geeft helemaal niets. Het is beter om te zeggen dat je het niet weet, dan maar iets te verzinnen. Want dan ben je weer terug bij af – terug bij dat knagende gevoel vastgeketend aan de lopende band.
En aan die lopende band ben je alleen een productiemiddel. Niets meer en niets minder. En ook dat geeft helemaal niets – als je daar bewust voor gekozen hebt.
Het was zo veilig – het pad aflopen in de voetsporen van vele anderen. Terwijl de echte veiligheid is gelegen in je authentieke zelf, je eigen waarden en je eigen visie. Als het niet gaat zoals jij vindt dat het moet gaan, pas dingen aan en ga verder, beweeg. Steeds opnieuw totdat je je comfortabel voelt. Wanneer voel je je comfortabel? Als je jezelf als gezelschap kunt velen. Zonder dat er een innerlijk gesprek van start gaat dat als uitgangspunt uit je verleden of toekomst neemt die gaan over falen.
Want als je op een dag terug kijkt en je afvraagt “Stel je voor dat ik …… had gekozen. Hoe was mijn leven dan verlopen?”. Dan slaat dat knagende onderbuikgevoel om in diepe spijt.
Maar ook op de plaats aan jouw lopende band kun je dingen leren. Als het routinewerk geworden is dan je kan in ieder geval veilig nadenken wie je bent en waar je heen wilt gaan. Het probleem is niet dat je aan de lopende band staat. Het probleem is er pas, als je bent gaan staan aan die lopende band zonder je af te vragen wat je nastreeft, welke waarde jij wilt toevoegen aan de wereld. Zonder dat je een bewuste keuze hebt gemaakt.
Een belangrijke oefening vindt je hierover in het forum.
Beantwoord in ieder geval de volgende vragen:
- Waar heb je spijt van? Welke dingen heb je niet goed gedaan en welke dingen heb je nagelaten? Wat zou je nu anders hebben gedaan?
- Hoe ga je om met de verwachtingen van anderen?
- Waar komen je eigen verwachtingen vandaan? Zijn die verwachtingen van jou of van je omgeving?
- Hoe weet je wanneer je moet veranderen?
- Wat is succes voor jou? Wat houdt het wel en niet in?
- Wanneer heb je gefaald? Wat is falen voor jou?
- Heb je ooit de ruis van de buitenwereld en je eigen binnenwereld kunnen uitsluiten zodat je je diepste zelf kon horen?
Ik wil je voorstellen aan Wim Hof The Iceman. Door het merendeel van de mensen gezien als circusattractie, nu door wetenschappelijk onderzoek door het Radboud Ziekenhuis in Nijmegen aangetoond dat wat hij doet ook werkt en ook bij anderen werkt. Een fascinerend en inspirerend verhaal. Over je eigen pad volgen.
Een kennismaking met Wim Hof bij EenVandaag. The Iceman van circusact tot wetenschappelijke doorbraak.
De website van de Radboud Universiteit publiceert onderzoeksverslagen etc.
Dit is het tweede deel in de serie ‘Wat is jouw doel in je leven?’ Het eerste deel is hier te vinden.